Umowa o handlu i współpracy

24 grudnia 2020 roku Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo wynegocjowały umowę o handlu i współpracy (Trade and Cooperation Agreement, TCA), regulującą zasady kooperacji po Brexicie.

Po 3 miesiącach od ustalenia zasad dalszego funkcjonowania konsekwencje tego historycznego wydarzenia budzą wiele wątpliwości, między innymi w zakresie legalizacji zatrudnienia oraz prawa pracy. Jedną ze szczególnie istotnych dziedzin, na które wpływa brexit, są reguły odbywania podróży służbowych oraz delegowania pracowników.

Kontynuacja pobytu po okresie przejściowym

Do końca okresu przejściowego pobyt obywateli UK przebywających lub wykonujących pracę w Polsce był legalny. W tym okresie mogli oni również złożyć wniosek o wydanie specjalnego pozwolenia na pobyt. Takie pozwolenie jest ważne przez okres 5 lat i uprawnia także do pracy na terytorium wystawiającego je kraju.

W innych przypadkach, m.in. gdy zezwolenie na pobyt czasowy straci ważność, obywatel Zjednoczonego Królestwa lub członek jego rodziny może legalnie wykonywać pracę na terytorium RP dopiero po uzyskaniu odpowiednich dokumentów pobytowych i zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową na zasadach ogólnych, dotyczących obywateli państw trzecich.

Jeśli chodzi o wjazd do Polski, to po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej obywateli tego kraju obowiązują takie same zasady wjazdu na terytorium Schengen jak obywateli innych państw trzecich.

TCA nie zawiera natomiast przepisów regulujących zasady delegowania pracowników brytyjskich do UE, ani odwrotnie. Niemniej jednak przewiduje możliwość czasowego pobytu na terytorium Unii osób fizycznych w związku ze świadczeniem usług, np. w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa lub wysyłania osób wykonujących pracę w ramach świadczonych usług transgranicznych. Jednakże, co do zasady, wykonywanie pracy na terytorium UE wiązać się będzie z koniecznością uzyskania odpowiedniego zezwolenia.

Zabezpieczenie społeczne

TCA zawiera także szereg przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które mają na celu ochronę uprawnień osób przemieszczających się pomiędzy Zjednoczonym Królestwem a Unią po 1 stycznia 2021 r.

Dotyczy to zatem osób, które po 1 stycznia 2021 r. legalnie przebywają w UE lub w Zjednoczonym Królestwie, i których sytuacja z punktu widzenia zabezpieczenia społecznego nie ogranicza się do jednego państwa – w tym pracowników delegowanych. Przepisy obejmują również członków ich rodzin i osoby pozostające na ich utrzymaniu.

Regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego dotyczą także opieki zdrowotnej. Co prawda na mocy krajowego ustawodawstwa imigracyjnego mogą mieć zastosowanie dodatkowe wymogi, TCA gwarantuje jednak, że kraj ubezpieczenia zwraca koszty leczenia do kraju zamieszkania. W tym zakresie będą zatem obowiązywać takie same zasady jak dotychczas. Mają one zastosowanie do osób przemieszczających się m.in. w celach zawodowych.

W odniesieniu do pracowników delegowanych, co do zasady mogą oni podlegać pod system zabezpieczenia społecznego państwa wysyłającego przez okres nieprzekraczający 24 miesięcy. Niemniej jednak regulacje w tym zakresie są aktualnie przedmiotem prac w Parlamencie Europejskim.

Państwa członkowskie mogą wystąpić, po uprzednim powiadomieniu Komisji, o kontynuację podlegania pod system zabezpieczenia społecznego państwa wysyłającego w dotychczasowej formie. W tym przedłużonym okresie pracownicy delegowani nadal opłacają swoje składki na ubezpieczenie społeczne w państwie wysyłającym, jednak dane państwo może zadecydować o jego skróceniu.