2013-06-21
Menedżer może odpowiadać za wypadek przy pracy swojego podwładnego

Większość menedżerów uważa, że ich kontakt z przepisami dotyczącymi bhp ogranicza się do okresowych szkoleń, które - tak jak inni pracownicy - muszą od czasu do czasu po prostu zaliczyć. Tymczasem Kodeks pracy przewiduje dla osób na stanowiskach kierowniczych sporo obowiązków z tego zakresu. Menedżerowie nie mogą zwolnić się z obowiązku ich przestrzegania, a w razie uchybień, których skutkiem jest np. wypadek pracownika, mogą ponosić daleko idące konsekwencje. Oprócz odpowiedzialności za wykroczenie przeciwko przepisom bhp i grzywny, są narażeni na odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy, a czasem na odpowiedzialność na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego za szkodę doznaną przez pracownika, który ucierpiał w wyniku wypadku, a w razie jego śmierci - przez jego bliskich (zadośćuczynienie, odszkodowanie lub renta). W skrajnych przypadkach, menedżerom może grozić nawet odpowiedzialność karna na podstawie przepisów Kodeksu karnego.

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (bhp) jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, któremu Kodeks pracy (k.p.) nadał rangę zasady prawa pracy (art. 15 k.p.). W większości firm zadania z tego zakresu są realizowane przez specjalistów, którzy wykonują swoje obowiązki w ramach umowy o pracę z pracodawcą. W braku kompetentnych pracowników, pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań w zakresie bhp odpowiednio wykwalifikowanym specjalistom spoza zakładu pracy. Zaangażowanie specjalisty do spraw bhp może uśpić czujność menedżera, który, na co dzień nie będzie myślał o bhp, wierząc, że jego odpowiedzialność ogranicza się do powierzonych mu obowiązków merytorycznych – np. dbania o poziom produkcji, sprzedaży, liczbę kontaktów handlowych czy zarządzanie pracownikami i procesami.

Jednakże, powierzenie zadań z zakresu bhp specjalistom, nie zwalnia osób zarządzających zakładem pracy i osób kierujących pracownikami, czyli menedżerów, z odpowiedzialności za przestrzeganie przez nich bhp w procesie pracy.  Art. 212 k.p. wymienia następujące obowiązki osoby kierującej pracownikami:

  • organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp
  • dbanie o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem
  • organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie prac, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
  • dbanie o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem
  • egzekwowanie przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bhp
  • zapewnianie wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Obowiązki kierowników w zakresie organizowania procesu pracy w sposób zapewniający pracownikowi bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania, dotyczą wszystkich rodzajów działalności. Kierownik, który organizuje lub toleruje wykonywanie pracy przez podległych mu pracowników z naruszeniem przepisów bhp musi liczyć się z odpowiedzialnością z tego tytułu. Dopuszczenie do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego potwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku albo zlecanie mu pracy sprzecznej z zaleceniami zawartymi w tym orzeczeniu stanowi wykroczenie, a w pewnych okolicznościach może być nawet przestępstwem.

Dla przykładu, narzucanie pracownikowi - kierowcy lub przedstawicielowi handlowemu, przez przełożonego zadań, których realizacja wymaga pokonania przez niego służbowym lub prywatnym samochodem trasy, której obiektywnie nie można przebyć w wyznaczonym czasie, jeżeli przestrzega się dozwolonej prędkości na drodze, może być uznane za przyczynienie się do powstania wypadku drogowego, u którego podstaw leżało przemęczenie kierującego pojazdem. Podobnego stanu faktycznego dotyczył wyrok Sądu Najwyższego (SN) z dnia 1 lutego 1968 r. (I PR 449/67; źródło: LexPolonica nr 317529) – Wydanie polecenia pracownikowi, by wykonywał pracę trwającą dłużej niż dopuszczalny limit godzin, a polegającą na wielogodzinnym prowadzeniu ciężarowego samochodu, w przerwach zaś na wykonywaniu pracy fizycznej związanej z załadunkiem, bez należytego wypoczynku – narusza w sposób oczywisty obowiązek takiej organizacji pracy, która by zapobiegała możliwości powstania niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia pracownika, i w konsekwencji może uzasadniać odpowiedzialność zakładu pracy. Cytowany pogląd SN zachował aktualność pomimo upływu czasu.

Zgodnie z art. 283 §1 k.p., osoba odpowiedzialna za stan bhp albo kierująca pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, która nie przestrzega przepisów lub zasad bhp, podlega karze grzywny od 1.000 zł. do 30.000 zł. §2 pkt 6  tego artykułu stanowi między innymi, że taką samą odpowiedzialność ponosi również osoba, która wbrew obowiązkowi:
• nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającymi związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy,
• nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę,
• nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób.

Narażenie pracownika na niebezpieczeństwo i brak zawiadomienia o wypadku może prowadzić do odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów Kodeksu karnego (k.k.). Zgodnie z art. 220 k.k. osoba odpowiedzialna za bhp, która nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Sprawca, który działał nieumyślnie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo nie podlega odpowiedzialności.

Pracownik, który ucierpiał wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zwykle dochodzi naprawienia szkody na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (k.c.) od pracodawcy. Zdarzają się jednak przypadki kierowania takich roszczeń również bezpośrednio do osób odpowiedzialnych za naruszenie przepisów bhp.

SN potwierdził wielokrotnie, że dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (art. 415, art.444 i art. 445 k.c.). Pracownik, występując z takim powództwem nie może się w postępowaniu sądowym powołać jedynie na akt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym, lecz obowiązany jest wykazać przesłanki prawne odpowiedzialności odszkodowawczej:

  1. ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego,
  2. poniesioną szkodę (uszczerbek na zdrowiu),
  3. związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody

(wyrok SN z dnia 5 lipca 2005 r. (I PK 293/04), wyrok SN z dnia 7 stycznia 2010 r (II PK 132/09; źródło: LexPolonica nr 2442507).

Na podstawie art. 444 k.c. pracownik może żądać pokrycia wszystkich kosztów wynikłych w związku z doznanym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, łącznie z żądaniem wyłożenia z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia, a jeżeli stał się inwalidą, również na koszty przygotowania do innego zawodu. Jeżeli poszkodowany pracownik utracił (całkowicie lub częściowo) zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Renta może być wypłacana okresowo albo z ważnych powodów skapitalizowana i wypłacona jako jednorazowe odszkodowanie. Obok odszkodowania i renty, art. 445 k.c. pozwala pracownikowi na dochodzenie od pracodawcy i innych osób odpowiedzialnych za wyrządzenie szkody również zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Jeżeli pracownik zmarł na skutek doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wywołanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, osoby bliskie pracownika (zwykle dzieci i małżonek) mogą żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty, odszkodowania i zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 k.c.

Dlatego planując, organizując i nadzorując pracę podwładnych kierownik musi mieć na uwadze swoje obowiązki w zakresie zapewnienia podległym mu pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W razie ich naruszenia, w zależności od:

  • stopnia winy
  • przyczynienia się do wypadku przez poszkodowanego pracownika i inne osoby
  • skutków wypadku

menedżer może ponieść dotkliwą odpowiedzialność za wykroczenie lub odpowiedzialność karną, odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pracodawcy, a czasem również wobec poszkodowanego pracownika i członków jego rodziny. Może również stracić pracę z powodu naruszenia podstawowych obowiązków na powierzonym mu stanowisku, czego skutkiem był wypadek przy pracy, który naraził pracodawcę na odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa oraz na koszty związane z obowiązkiem naprawienia wyrządzonej szkody.




Dodaj komentarz
Nick/Pseudonim
WWW
Treść
Subskrybuj

Powiadamiaj mnie o nowych komentarzach do tego artykułu
E-mail (ukryty)


Bądź na bieżąco

Możesz zaprenumerować ten blog. Wpisz adres e-mail, a powiadomienie o nowym wpisie dostaniesz na swoją skrzynkę. 


O serwisie

Blog zespołu prawa pracy polskiego biura Eversheds Sutherland. Piszemy o prawnych aspektach związanych z zatrudnieniem, istotnych z punktu widzenia przedsiębiorców. Omawiamy obowiązujące przepisy prawa pracy, orzecznictwo oraz interpretacje wydane przez Państwową Inspekcję Pracy i Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

 

Śledzimy planowane zmiany przepisów
i odnosimy się do aktualnych problemów
na gruncie prawa pracy. 

O autorach
Poznaj inne nasze serwisy

Blog W ramach regulacji
Blog EuroZamowienia.pl
Blog PrzepisNaEnergetyke.pl

Ostatnie komentarze
Archiwum
Tagi
Kodeks pracy (32)nowelizacja (20)umowa o pracę (13)obowiązki pracodawcy (12)orzecznictwo SN (11)
orzecznictwo (11)dane osobowe (10)rozwiązanie umowy o pracę (9)Legal Alert (9)wypowiedzenie umowy o pracę (9)COVID-19 (8)czas pracy (7)umowa na czas określony (7)whistleblowing (7)okres wypowiedzenia (7)prawo UE (7)dyskryminacja (6)urlop wychowawczy (6)ochrona interesów pracodawcy (6)artykuły prasowe (6)sygnaliści (6)uprawnienia związane z rodzicielstwem (6)urlopy macierzyńskie (5)bhp (5)sąd pracy (5)urlop rodzicielski (5)zakaz konkurencji (4)delegowanie (4)odpowiedzialność pracodawcy (4)zezwolenie na pracę (4)odpowiedzialność pracownika (4)ubezpieczenia społeczne (4)odszkodowanie (4)minimalne warunki zatrudnienia (4)zatrudnianie cudzoziemców (4)Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (4)ochrona danych osobowych (4)dodatkowy urlop macierzyński (4)dopuszczenie do pracy (4) (4)zmiana pracodawcy (3)składki ZUS (3)przejście zakładu pracy (3)praca zdalna (3)monitoring pracowników (3)RODO (3)Zezwolenie na pobyt (3)dni wolne od pracy (3)zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy (3)rozkład czasu pracy (3)rekrutacja (3)urlop wypoczynkowy (3)niezdolność do pracy (3)przejęcie pracowników (3)bezpieczne i higieniczne warunki pracy (3)naruszenie obowiązków przez pracownika (3)Prawo imigracyjne (3)okres rozliczeniowy (2)porozumienie (2)dokumentacja pracownicza (2)zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (2)wypadek przy pracy (2)świadectwo pracy (2)elastyczne formy zatrudnienia (2)Ustawa o jawności życia publicznego (2)dbanie o dobro zakładu pracy (2)brexit (2)BYOD (2)skierowanie na badania wstępne (2)molestowanie (2)przekazywanie danych osobowych (2)zasiłek macierzyński (2)terminy (2)naruszenie przepisów bhp (2)badania kontrolne (2)uprawnienia pracodawcy (2)badanie trzeźwości pracowników (2) (2)odpowiedzialność za wypadek przy pracy (2)ruchomy czas pracy (2)okres zasiłkowy (2)urlop bezpłatny (2)bring your own device (2)kontrakt menadżerski (2)dieta (2)wstępne badania lekarskie (2)podróż służbowa (2)związki zawodowe (2)cudzoziemcy (2)Wizy (2)praca w niedziele i święta (2)elektroniczne zwolnienie lekarskie (2)odpowiedzialność za naruszenie przepisów bhp (2)zwolnienia grupowe (2)Ukraina (1)weksel własny (1)dokumentacja dotycząca pracy delegowanych pracowników (1)compliance (1)zasiłek chorobowy (1)działalność gospodarcza (1)Zatrudnienie członka zarządu (1)certyfikaty covidowe (1)renta (1)weksel (1)osoba upoważniona do kontaktu z PIP (1)Proseed (1)Wynagrodzenie członka zarządu (1)pracownicy mobilni (1)oferta (1)nowe obowiązki pracodawców zagranicznych (1) (1)opracowania (1)ustawa kominowa (1)Employment Law in Europe (1)zagraniczna podróż służbowa (1)istotne elementy umowy o pracę (1)urlop macierzyński ojca (1)swobodny przepływ pracowników (1)minimalna stawka godzinowa (1)urlop macierzyński (1)praca w sobotę (1)prace wzbronione kobietom (1)związki uczuciowe w pracy (1)centra usług (1)siedem dni na doręczenie zwolnienia lekarskiego (1)praca tymczasowa (1)pokemon (1)Przywrócenie do pracy (1)delegacja (1)Indywidualne rachunki składkowe (1)powrót do pracy po długiej nieobecność (1)ZUS (1)due diligence (1)obniżenie wieku emerytalnego (1)pracownik-żołnierz (1)odpowiedzialność solidarna wykonawcy i podwykonawcy (1)Pracownicze Plany Kapitałowe (1)leasing pracowniczy (1)ustawa wypadkowa (1)regulamin pracy (1)zadośćuczynienie za krzywdę (1)referencje (1)oświadczenie dotyczące delegowania pracownika (1)Opodatkowanie dochodów (1)szczepienia COVID-19 (1)umowa przedwstępna (1)warunki zatrudnienia pracowników delegowanych (1)elektroniczny papieros (1)wynagrodzenia managerów (1)mobbing (1)list intencyjny (1)urlop macierzyński członka najbliższej rodziny (1) (1)Chambers & Partners (1)nowelizacja ustawy o minimalnym wynagrodzeniu (1)Background screening (1)podział urlopu macierzyńskiego (1)Przetwarzanie danych osobowych pracowników (1)czas wolny (1)potwierdzanie warunków (1)Kontrakty Kupidyna (1)praca zmianowa (1)Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (1)pracownik tymczasowy (1)pokemongo (1)Nowelizacja KPC (1)outsourcing (1)kary porządkowe (1)ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (1)Trybunał Konstytucyjny (1)wyjazd służbowy (1)ochrona przedemerytalna (1)służba wojskowa (1)obowiązki osoby kierującej pracownikami (1)skierowanie na badania kontrolne (1) (1)zakaz handlu (1)
więcej...